Khốc liệt thế giới khởi nghiệp: Suốt 20 năm chỉ có 2 startup kỳ lân trở thành 'kẻ nổi loạn có quy mô', đạt doanh thu tỷ USD

08:44, 02/12/2024

Theo dữ liệu từ Crunchbase, hơn 1.500 công ty tư nhân có định giá hơn 1 tỷ USD được mệnh danh là các startup kỳ lân. Thuật ngữ này được nhà đầu tư mạo hiểm Aileen Lee đưa ra lần đầu tiên vào năm 2013. Nhưng dù đã là kỳ lân thì những công ty như vậy vẫn phải tiếp tục phát triển, lớn dần lên hơn nữa.

OpenAI là ví dụ điển hình về một một công ty đã phát triển vượt trội như vậy. Nhưng ngày nay, việc làm sao để OpenAI nói riêng và các startup kỳ lân nói chung chuyển từ “kỳ lân con” sang “kỳ lân trưởng thành” ngày càng trở nên khó khăn hơn. Chưa kể, để làm được điều đó đòi hỏi điều gì, hoặc cần tới ai, vẫn là vấn đề gây tranh cãi.

Thời kỳ tiền rẻ và sự ủng hộ điên cuồng của các nhà đầu tư đã giúp những người sáng lập startup dễ dàng đạt được cột mốc huyền thoại này. Nhưng trong số các công ty Mỹ được thành lập trong 20 năm qua, chỉ có Meta và Uber đã chuyển sang thứ mà công ty tư vấn Bain & Company gọi là "kẻ nổi loạn quy mô", với doanh thu hàng năm là 10 tỷ USD và dòng tiền hoạt động là 1 tỷ USD. Ngược lại, giai đoạn 1990-2003 đã sản sinh ra 6 "kẻ nổi loạn" như vậy, bao gồm Tesla, Amazon.com và Alphabet.

Mặc dù cơ hội để một công ty đạt được sự vĩ đại có vẻ thấp hơn, nhưng tiền vẫn tiếp tục đổ vào. Các kỳ lân ngày nay đã huy động được tổng cộng 1 nghìn tỷ USD - hơn 1/4 trong số đó được triển khai vào năm 2021, khi lãi suất của Mỹ về mức cơ bản là bằng 0. Sau khi đạt được mức định giá 157 tỷ USD trong tuần này, OpenAI là một trong những startup lớn nhất thế giới, chỉ sau chủ sở hữu TikTok là ByteDance và SpaceX của Elon Musk.

Nhưng không phải công ty nào cũng may mắn như OpenAI. Ít hơn 1% các công ty khởi nghiệp được các công ty đầu tư mạo hiểm rót tiền đã trở thành kỳ lân. Tồi tệ hơn, ngay cả những công ty đã có mác kỳ lân cũng chứng kiến tình trạng tồi tệ.

Dữ liệu của ListingTrack cho thấy hơn 220 công ty niêm yết đã củng cố mức định giá 1 tỷ USD bằng cách sáp nhập với các công ty mua lại có mục đích đặc biệt trong năm năm qua, hầu hết trong số đó là các tập đoàn công nghệ. Ba trong số bốn công ty đã chứng kiến giá trị giảm xuống dưới mức đó.

Vậy điều gì cản trở sự phát triển của kỳ lân nhất? Bain đưa ra giả thuyết rằng tình trạng dư thừa tiền mặt đã thúc đẩy ngay cả những người sáng lập thiếu sự nhạy bén trong kinh doanh. Các công ty ít có khả năng được thành lập bởi một thần đồng có kinh nghiệm khởi nghiệp hơn so với thời điểm lần đầu tiên có khái niệm kỳ lân.

Nhưng nhiều người ở Thung lũng Silicon đưa ra kết luận ngược lại. Tháng trước, nhà đầu tư mạo hiểm Paul Graham đã ca ngợi khái niệm "chế độ người sáng lập", cho rằng những nhà đổi mới thành công là những người tránh xa các chuẩn mực quản lý. Brian Chesky của Airbnb là một ví dụ. Musk có thể là một ví dụ khác. Hãy nghĩ đến những gì ông chủ của Meta Platforms, Mark Zuckerberg gọi là "CEO thời chiến", đòi hỏi sự tuân thủ tuyệt đối.

Dĩ nhiên, mọi người sáng lập công ty đều nghĩ rằng họ xứng đáng được tự do hoạt động. Dẫu sao thì hiện tại nguồn tài trợ vẫn dồi dào và các nhà đầu tư vẫn dễ dàng đồng ý. Đó là lý do tại sao Sam Altman của OpenAI đã dễ dàng thuyết phục các nhà đầu tư rót 6,6 tỷ USD cho công ty trong vòng gọi vốn mới nhất.