18:01, 03/10/2025
Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao (AHBI) được xem là điểm tựa quan trọng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp hiện đại. Với thế mạnh kết hợp nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa công nghệ, Trung tâm không chỉ hỗ trợ phát triển ý tưởng mà còn góp phần đưa nhiều sản phẩm nông nghiệp Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.
Hiện nay, trong lĩnh vực nông nghiệp, Việt Nam bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với yêu cầu ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh. Việc hình thành những tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực này trở thành nhu cầu tất yếu. Vào ngày 05/10/2009, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 4615/QĐ-UBND, chính thức thành lập Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao (AHBI).
Theo đó, AHBI là đơn vị trực thuộc Ban Quản lý Khu Nông nghiệp Công nghệ cao, hoạt động với mô hình phi lợi nhuận. Ngay từ những ngày đầu, trung tâm đã được giao trọng trách khuyến khích và đồng hành cùng các cá nhân, tổ chức trong việc hình thành và phát triển doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Không dừng lại ở vai trò “vườn ươm” cho những ý tưởng khởi nghiệp, AHBI còn định vị mình như một môi trường hỗ trợ toàn diện, giúp các doanh nghiệp non trẻ từng bước trưởng thành, tích lũy năng lực cạnh tranh và sẵn sàng hội nhập vào thị trường rộng lớn. Với sứ mệnh nuôi dưỡng thế hệ doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao mới, trung tâm đã và đang góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, mở rộng cánh cửa phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp Việt Nam.
Điểm khác biệt là trong hệ sinh thái khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam, AHBI được xem là một trong số ít đơn vị đảm nhận cùng lúc hai vai trò. Thứ nhất là nuôi dưỡng các ý tưởng công nghệ và thứ hai là đồng hành cùng quá trình hình thành doanh nghiệp. Hai mục tiêu song hành mà hiếm có trung tâm ươm tạo nào đủ khả năng, nguồn lực để thực hiện.
Một số những định hướng phát triển của AHBI
Cụ thể, thay vì giới hạn ở hoạt động hỗ trợ nghiên cứu và phát triển sáng kiến, AHBI còn tập trung kiến tạo một môi trường thuận lợi để các công ty non trẻ trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ có thể trưởng thành, khẳng định chỗ đứng và năng lực cạnh tranh.
Với định hướng dài hạn, trung tâm đặt mục tiêu trở thành bệ phóng giúp những doanh nghiệp mới thành lập phát triển bền vững, đủ sức tham gia thị trường rộng lớn và góp phần nâng cao vị thế của nông nghiệp công nghệ cao Việt Nam trong giai đoạn hội nhập.
Định hướng hoạt động của Trung tâm là tập trung vào những lĩnh vực có khả năng tạo ra giá trị ứng dụng cao cho sản xuất và thị trường. Đồng thời cũng chính là nền tảng để trung tâm đồng hành cùng các doanh nghiệp khởi nghiệp trong quá trình chuyển đổi thành các công ty khoa học - công nghệ.
Trong đó, công nghệ tế bào thực vật được xem là thế mạnh, giúp nhân giống nhanh và ổn định các loại lan, cây cảnh cũng như dược liệu quý. Song song, công nghệ vi sinh được triển khai để sản xuất các chế phẩm sinh học phục vụ nông nghiệp, từ thức ăn chăn nuôi, phân bón hữu cơ cho đến xử lý môi trường. Lĩnh vực công nghệ nấm cũng được chú trọng với hướng phát triển các giống nấm dược liệu như linh chi, hồng chi, nấm đầu khỉ, bên cạnh những loại nấm ăn giàu dinh dưỡng như bào ngư hay hoàng kim. Cuối cùng, công nghệ trồng trọt trong điều kiện nhà màng, nhà lưới mở ra cơ hội nâng cao năng suất, kiểm soát chất lượng và đáp ứng nhu cầu nông sản an toàn…
AHBI hiện đang chủ trương xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, tạo nền tảng vững chắc để các ý tưởng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao có thể bứt phá. Trước hết, trung tâm mang đến môi trường làm việc thuận lợi với cơ sở hạ tầng hiện đại và hệ thống tiện ích đầy đủ, giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành và tập trung vào hoạt động cốt lõi. Song song đó, đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm của AHBI luôn sẵn sàng tư vấn về pháp lý, tài chính, quản trị, cũng như hỗ trợ kết nối thị trường và tiếp cận nguồn vốn cần thiết.
Bên cạnh đó, AHBI còn đóng vai trò cầu nối, đưa các doanh nghiệp khởi nghiệp đến gần hơn với mạng lưới rộng lớn gồm nhà đầu tư, đối tác chiến lược và các tổ chức liên quan, mở ra nhiều cơ hội hợp tác và mở rộng quy mô. Những hoạt động như trung tâm thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo chuyên đề nhằm bổ sung kiến thức, rèn luyện kỹ năng và cập nhật xu hướng mới trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao.
Đối tượng tham gia chương trình ươm tạo của AHBI, bao gồm: Cá nhân, tổ chức sở hữu ý tưởng khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao; Các doanh nghiệp dưới 02 năm tuổi đang hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp; Các doanh nghiệp thuộc ngành nghề khác có nhu cầu mở rộng sang lĩnh vực này. Với cách tiếp cận toàn diện, AHBI đang trở thành điểm tựa quan trọng để các doanh nghiệp trẻ tự tin bước vào thị trường.
Tham gia chương trình ươm tạo tại Trung tâm, các doanh nghiệp khởi nghiệp được tiếp cận một hệ thống cơ sở vật chất và dịch vụ toàn diện, phục vụ từ nghiên cứu đến sản xuất và thương mại hóa sản phẩm. Trung tâm hiện sở hữu nhiều phòng thí nghiệm chuyên sâu như công nghệ tế bào thực vật, vi sinh hay sinh học phân tử ứng dụng, được trang bị thiết bị hiện đại phục vụ nghiên cứu và phát triển. Bên cạnh đó, hệ thống nhà màng, nhà xưởng, khu trồng nấm cùng các không gian sản xuất khác tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp triển khai mô hình thực tiễn.
Ngoài hạ tầng, AHBI còn chú trọng nâng cao năng lực quản trị và kỹ năng chuyên môn cho doanh nghiệp. Trung tâm thường xuyên tổ chức các khóa tập huấn về quản trị, khởi sự kinh doanh, sở hữu trí tuệ, kế toán tài chính, tiếp thị bán hàng, chuyển giao công nghệ, cũng như các lớp kỹ năng mềm giúp nâng cao khả năng cạnh tranh. Đồng thời, doanh nghiệp còn được hỗ trợ trong hoạt động quảng bá sản phẩm, tiếp cận chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, cũng như kết nối với các quỹ đầu tư để mở rộng nguồn vốn.
Đặc biệt, với định hướng tập trung chủ yếu vào lĩnh vực trồng trọt, AHBI đã trở thành điểm đến chiến lược cho các doanh nghiệp muốn khai thác tiềm năng nông nghiệp công nghệ cao, từng bước tạo dựng lợi thế trên thị trường. Theo đó, đơn vị triển khai cơ chế tiếp nhận linh hoạt, phù hợp với từng nhóm doanh nghiệp.
Những startup sở hữu ý tưởng hay kết quả nghiên cứu khả thi nhưng thiếu điều kiện triển khai có thể tận dụng hệ thống trang thiết bị của trung tâm để hoàn thiện công nghệ và phát triển sản phẩm mới. Ngược lại, với các doanh nghiệp đã có thị trường nhưng còn hạn chế về công nghệ, AHBI sẵn sàng chuyển giao giải pháp để giúp họ giảm thiểu chi phí đầu tư ban đầu.
Trong công tác lựa chọn, Trung tâm chú trọng đến khả năng hỗ trợ thực chất cho doanh nghiệp, đặc biệt là đầu ra sản phẩm. Tiêu chí quan trọng là ý tưởng khởi nghiệp phải bắt nguồn từ nhu cầu thị trường và được kiểm chứng qua khảo sát. Bởi tính cạnh tranh ngày càng gay gắt, sản phẩm nông nghiệp có khả năng trùng lặp cao, nên mỗi đề xuất đều được cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định đồng hành.
Trước đây, việc đánh giá doanh nghiệp chủ yếu dựa trên hồ sơ và buổi gặp gỡ ban đầu, tuy nhiên thực tiễn cho thấy nhiều rủi ro nảy sinh, trong đó nhân lực là thách thức lớn nhất. Không phải vốn, mà chính sự cam kết toàn thời gian của nhà sáng lập và đội ngũ mới là yếu tố quyết định. Không ít trường hợp thất bại vì người sáng lập không trực tiếp điều hành mà giao phó cho nhân sự thuê ngoài.
Từ những kinh nghiệm đó, AHBI đã bổ sung giai đoạn “tiền ươm tạo” kéo dài từ 03 - 06 tháng. Được xem là khoảng thời gian hợp lý để hai bên cùng kiểm nghiệm ý tưởng, xây dựng sự thấu hiểu và định hướng chung. Nếu đáp ứng các điều kiện cơ bản, doanh nghiệp sẽ trình bày kế hoạch kinh doanh trước hội đồng đánh giá. Chỉ khi kế hoạch được xác nhận tính khả thi, dự án mới chính thức bước vào giai đoạn ươm tạo tại trung tâm.
Về quá trình ươm tạo, Trung tâm được thiết kế như một hành trình dài hạn, kéo dài trung bình từ 2 - 3 năm. Trong giai đoạn này, doanh nghiệp được quyền khai thác hệ thống máy móc và trang thiết bị của trung tâm với mức phí duy tu hợp lý, đồng thời tham gia nhiều chương trình huấn luyện về quản trị kinh doanh và chuyên môn nông nghiệp. AHBI còn hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường. Khi quy mô hoạt động phát triển vượt ra ngoài phạm vi trung tâm, doanh nghiệp sẽ được giới thiệu đến những khu vực phù hợp hơn, nơi có chính sách ưu đãi và hạ tầng thuận lợi cho giai đoạn tiếp theo.
Sau khi hoàn tất thời gian ươm tạo, các doanh nghiệp sẽ được bước sang giai đoạn “hậu ươm tạo”. Dù không còn làm việc trực tiếp tại cơ sở, họ vẫn duy trì sự kết nối với AHBI và tiếp tục nhận được sự hỗ trợ trong việc mở rộng quan hệ đối tác, khai thác thị trường mới và củng cố năng lực cạnh tranh.
Một trong những điểm mạnh của AHBI là khả năng liên kết với giới học thuật. Nhờ mối quan hệ chặt chẽ với giảng viên các trường đại học lớn như Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh hay Đại học Kỹ thuật Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp được tư vấn kịp thời về quy trình công nghệ, giúp rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng. Trung tâm còn tích cực đồng hành trong khâu thương mại hóa sản phẩm, đưa hàng hóa của doanh nghiệp vào hệ thống siêu thị lớn, chẳng hạn như Coopmart, Lotte Mart, cũng như tạo điều kiện tham gia các hội chợ quốc tế và hội chợ thương mại thường niên tại Thành phố Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh thành khác.
Những kết quả nổi bật trong quá trình phát triển
Trong hơn một thập kỷ hoạt động, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao (AHBI) đã khẳng định vai trò là bệ phóng cho nhiều dự án khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. Với định hướng xây dựng môi trường hỗ trợ toàn diện, trung tâm đã chủ động triển khai các chương trình tuyển chọn ứng viên, phát triển dịch vụ hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo từ tư vấn pháp lý, sở hữu trí tuệ, marketing, thương mại hóa sản phẩm đến kết nối tài chính. Song song đó, AHBI thường xuyên tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, tổ chức đào tạo và truyền thông, giúp doanh nghiệp gia tăng năng lực và mở rộng mạng lưới kết nối.
Tính đến cuối năm 2023, AHBI đã tiếp nhận hơn 1.000 doanh nghiệp và cá nhân đến tìm hiểu, trong đó có 70 dự án được lựa chọn để ươm tạo. Cụ thể, trung tâm đã triển khai 06 dự án ở giai đoạn tiền ươm tạo, 24 doanh nghiệp bước vào giai đoạn ươm tạo chính thức và 40 doanh nghiệp đã hoàn tất chương trình, hoạt động chủ yếu trong các lĩnh vực như chế biến nông sản sau thu hoạch, nuôi trồng nấm dược liệu và nấm ăn, sản xuất chế phẩm sinh học và nuôi trồng thủy sản.
Một số doanh nghiệp tiêu biểu trưởng thành từ vườn ươm có thể kể đến Công ty TNHH XNK Thiên Nhiên Việt, khi gây tiếng vang với các dòng bột rau sấy lạnh (rau má, diếp cá, tía tô, chùm ngây, lá sen, cần tây…) đạt chứng nhận VietGap, HACCP, FDA và được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao duy nhất tại Thành phố Hồ Chí Minh. Sản phẩm của doanh nghiệp đã hiện diện tại thị trường trong nước và xuất khẩu chính ngạch đến nhiều quốc gia ở châu Âu, châu Á và Hoa Kỳ.
Có thể kế đến thêm Công ty TNHH Phô Mai Việt Nam, được biết đến là đơn vị tiên phong trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sấy thăng hoa hiện đại vào chế biến sữa chua YoBite. Công nghệ này giúp giữ nguyên hàm lượng dinh dưỡng và hương vị tự nhiên, mang đến dòng sản phẩm nhỏ gọn, tiện lợi, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hiện đại. Hiện YoBite đã có mặt tại hơn 30 nhà phân phối độc quyền và được bày bán trong các hệ thống bán lẻ lớn như Bibomart, Jerry, Mẹ Ơi, Bé Bụ Bẫm và hệ thống siêu thị miễn thuế sân bay.
Trong khi đó, còn có Công ty TNHH Sài Gòn TCS khẳng định vị thế với những sản phẩm chế biến từ ngải cứu, nổi bật là nhang ngải cứu sản xuất bằng công nghệ nén không sử dụng chất kết dính, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người dùng. Doanh nghiệp này từng giành giải nhất cuộc thi The Best Innovation năm 2016 và nhận được nguồn vốn hỗ trợ 700 triệu đồng từ chương trình SpeedUp của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.
Đồng thời, đơn vị còn tổ chức hơn 300 khóa đào tạo và tập huấn. Nội dung đào tạo trải rộng từ quản trị doanh nghiệp, khởi sự kinh doanh, chiến lược tiếp thị, sở hữu trí tuệ, xuất khẩu đến các kỹ năng bán hàng và chuyên môn kỹ thuật. Nhờ đó, đội ngũ nhân sự của các doanh nghiệp được củng cố về kiến thức quản lý và nghiệp vụ, tạo nền tảng vững chắc để hạn chế rủi ro trong kinh doanh và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.
Trung tâm đã triển khai hơn 30 hội thảo dành riêng cho hơn 6.000 sinh viên tại các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, khuyến khích tinh thần sáng tạo và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Ngoài ra, AHBI còn tổ chức và tham gia hơn 100 diễn đàn, tọa đàm trong và ngoài nước, tạo dựng mạng lưới kết nối rộng rãi nhằm hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và ươm tạo phát triển bền vững. Thông qua việc tham gia hơn 100 hội chợ trên khắp các tỉnh, thành, AHBI đã giúp nhiều doanh nghiệp tiếp cận khách hàng, giới thiệu sản phẩm, đồng thời mở rộng kênh phân phối khi kết nối thành công với hơn 30 đại lý và nhà phân phối trong cả nước.
Không dừng lại ở đó, AHBI còn đóng vai trò cầu nối trong việc hoàn thiện hồ sơ pháp lý cho doanh nghiệp. Trung tâm đã hỗ trợ nhiều doanh nghiệp đăng ký quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp và giải pháp hữu ích; hỗ trợ doanh nghiệp đạt chứng nhận VietGap; doanh nghiệp hoàn tất thủ tục chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm và HACCP cùng với đó là doanh nghiệp được cấp phép lưu hành chế phẩm sinh học phục vụ nuôi trồng thủy sản.
Trong vai trò cầu nối nguồn lực, Trung tâm đã giúp nhiều doanh nghiệp tiếp cận chính sách hỗ trợ của Nhà nước cũng như các nguồn vốn ưu đãi để phát triển. Thông qua chương trình Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (SpeedUp) của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, có các dự án do AHBI đồng hành đã nhận được nguồn kinh phí hơn 13 tỷ đồng để triển khai ý tưởng.
Hoạt động gọi vốn cho doanh nghiệp ươm tạo cũng đạt nhiều kết quả tích cực. Thông qua Quỹ Hỗ trợ Thanh niên Khởi nghiệp của BSSC, AHBI đã hỗ trợ hơn hàng chục doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn gần 10 tỷ đồng. Ngoài ra, các doanh nghiệp khác cũng được vay tổng cộng 15 tỷ đồng theo chương trình ưu đãi lãi suất từ Quyết định 655 của UBND Thành phố Hồ Chí Minh.
Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ doanh nghiệp, bản thân AHBI cũng huy động thành công các nguồn lực quốc tế để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Trung tâm đã nhận được 40.694 EUR từ Chương trình BIPP nhằm thúc đẩy đổi mới và xây dựng cơ sở ươm tạo, đồng thời tiếp nhận thêm 12.500 USD từ dự án ASEAN - JAIF để tăng cường năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong khu vực.
Những bước đi tiếp theo trong tương lai
Hiện nay, AHBI đã hình thành đội ngũ nghiên cứu chuyên trách trên nhiều hướng, bao gồm nhân giống cây trồng bằng kỹ thuật nuôi cấy mô; nghiên cứu và ứng dụng vi sinh, vi nấm trong nông nghiệp; phát triển các dòng nấm ăn và nấm dược liệu; nghiên cứu kỹ thuật canh tác và lai tạo giống trong, ngoài nhà màng; cũng như nghiên cứu thủy sản, từ cá cảnh, tôm, cua, ốc đến cây thủy sinh. Mô hình này giúp Trung tâm vừa tạo ra sản phẩm công nghệ cao vừa xây dựng nền tảng khoa học bền vững.
Dù giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao (AHBI) vẫn đối mặt với nhiều thách thức về nguồn lực. Trung tâm chủ yếu đóng vai trò cầu nối giúp tiếp cận quỹ tín dụng, quỹ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp hay các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đặc thù của lĩnh vực nông nghiệp với yêu cầu cao về máy móc, thiết bị, nguyên liệu và thời gian ươm tạo kéo dài khiến quá trình thu hồi vốn chậm hơn nhiều so với các ngành công nghệ khác. Bên cạnh đó, cơ chế quản lý hành chính còn cứng nhắc cũng là một rào cản đối với hoạt động của trung tâm.
Với gần 16 năm hoạt động, AHBI đã và đang không ngừng mở rộng hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp trong và ngoài nước nhằm khắc phục các khó khăn, thách thức. Thành quả được ghi nhận qua hơn 20 nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp thành phố, trên 100 đề tài cấp cơ sở, hơn 10 công bố khoa học trên các tạp chí uy tín, cùng một tiến bộ kỹ thuật được công nhận. Ngoài ra, Trung tâm đã chuyển giao trên 20 quy trình kỹ thuật, đồng thời hỗ trợ thương mại hóa hơn 100 sản phẩm công nghệ cao của các doanh nghiệp tham gia chương trình ươm tạo.
Các kết quả tiêu biểu có thể kể đến như quy trình nuôi trồng nấm mối đen, nấm chân dài; công nghệ chiết xuất tinh dầu từ cà phê, gấc và nhiều loại dược liệu; hay gần đây là các quy trình nuôi thủy sản đặc thù như cá vàng ranchu, cá rồng và nuôi sinh khối tảo xoắn bằng hệ thống tuần hoàn.
Trong giai đoạn sắp tới, AHBI định hướng tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, tăng cường hợp tác quốc tế và mở rộng mạng lưới chuyển giao công nghệ. Với nền tảng khoa học và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đã gây dựng, Trung tâm kỳ vọng sẽ trở thành điểm đến hàng đầu cho doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao, góp phần khẳng nâng cấp thêm vị thế Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp hiện đại, xu hướng phát triển bền vững hiện nay.
