10:16, 07/08/2025
Trong bối cảnh đổi mới sáng tạo đang là lực đẩy quan trọng của nền kinh tế, việc chuẩn hóa hoạt động huấn luyện cho các thành phần trong hệ sinh thái khởi nghiệp không còn là lựa chọn, mà trở thành yêu cầu tất yếu. TP.HCM, nơi dẫn đầu cả nước về số lượng startup, chương trình hỗ trợ và mạng lưới đổi mới sáng tạo - đang tiên phong xây dựng một khung chương trình huấn luyện toàn diện nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững, hiệu quả của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Đoàn công tác của Đại sứ Cộng hòa Áo tại Việt Nam do Ngài Đại sứ đặc mệnh toàn quyền - Philipp Agathonos dẫn đầu, tham quan tòa nhà Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM ở số 123 Trương Định
Sự phát triển nhanh chóng của phong trào khởi nghiệp tại TP.HCM mang lại nhiều tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sự thiếu đồng bộ về năng lực, công cụ và cách thức hỗ trợ giữa các chủ thể như startup, nhà đầu tư, cơ sở ươm tạo và cơ quan quản lý đang là rào cản cho tính hiệu quả và tính liên kết trong toàn hệ sinh thái.
Nhằm khắc phục điều này, một nhiệm vụ khoa học được triển khai với mục tiêu xây dựng một khung chương trình huấn luyện đáp ứng ba tiêu chí: Toàn diện về nội dung, linh hoạt theo nhóm đối tượng và khả thi trong triển khai thực tế. Đây không chỉ là giải pháp nhằm chuẩn hóa kiến thức và kỹ năng, mà còn là công cụ để nâng cao chỉ số năng lực khởi nghiệp - một tiêu chí quan trọng trong bảng xếp hạng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn cầu.
Dựa trên khảo sát hơn 150 tổ chức và cá nhân đại diện các nhóm chủ thể trong hệ sinh thái, nhóm nghiên cứu đã thiết kế khung huấn luyện đặc thù cho bốn nhóm: doanh nghiệp khởi nghiệp, nhà đầu tư, cơ sở ươm tạo và cán bộ công chức.
Với startup, chương trình huấn luyện được chia thành 03 giai đoạn: tiền ươm tạo, ươm tạo và tăng tốc. Mỗi giai đoạn gồm các học phần thực tế như xác lập ý tưởng, phát triển sản phẩm thử nghiệm (MVP), định vị thị trường, gọi vốn và quản trị tăng trưởng. Phương pháp giảng dạy ưu tiên mô phỏng tình huống, phản biện và tương tác thực tế với chuyên gia cố vấn, thay vì lý thuyết thuần túy.
Với nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư thiên thần mới tham gia hệ sinh thái, chương trình trang bị kiến thức nền về thẩm định startup, đánh giá rủi ro, hiểu rõ các phương thức đầu tư như SAFE, convertible notes hay equity funding, đồng thời nâng cao kỹ năng quản lý danh mục và hỗ trợ sau đầu tư.
Đối với cơ sở ươm tạo, khung huấn luyện chia thành 03 cấp độ (sơ cấp, trung cấp, cao cấp), tương ứng với giai đoạn phát triển của startup mà họ hỗ trợ. Nội dung bao gồm thiết kế mô hình tổ chức, phát triển dịch vụ hỗ trợ, đo lường hiệu quả hoạt động và xây dựng mạng lưới kết nối.
Đối với cán bộ công chức, chương trình nhấn mạnh 03 trụ cột: nâng cao hiểu biết về hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, kỹ năng tổ chức và hỗ trợ khởi nghiệp, cùng tư duy đổi mới sáng tạo trong cung cấp dịch vụ công. Việc đưa lực lượng công vào chương trình cho thấy tầm nhìn chiến lược: chính sách sẽ là đòn bẩy để đổi mới sáng tạo lan tỏa rộng hơn trong xã hội.
Điểm nổi bật của khung huấn luyện không chỉ nằm ở nội dung đào tạo, mà còn ở việc tích hợp các chương trình hỗ trợ song hành như: kết nối chuyên gia; hỗ trợ pitching và gọi vốn; thiết kế sandbox thử nghiệm chính sách, mô hình hoặc sản phẩm; chia sẻ dữ liệu mở; xây dựng cộng đồng thực hành; và thúc đẩy liên kết thị trường - doanh nghiệp.
Các hoạt động này được thiết kế như một hệ thống tuần hoàn giúp duy trì sự liên kết liên tục giữa đào tạo - thực hành - phản hồi. Người học không chỉ dừng lại ở việc tiếp thu kiến thức, mà còn được thử nghiệm ý tưởng, tiếp cận nguồn lực và đánh giá thực tế trong quá trình vận hành.
Startup có cơ hội phát triển sản phẩm trong môi trường kiểm soát (sandbox); nhà đầu tư tham gia vào quá trình tăng trưởng của doanh nghiệp; cán bộ công chức thử nghiệm chính sách ở cấp địa phương trước khi nhân rộng. Điều này tạo nên một vòng phản hồi liên tục - yếu tố thiết yếu để duy trì tính thích ứng của hệ sinh thái với môi trường thay đổi nhanh chóng.
Để đảm bảo chương trình không chỉ dừng ở lý thuyết mà thực sự tạo ra giá trị, nhóm nghiên cứu đã đề xuất các chỉ số đo lường cụ thể như: số lượng thương vụ thành công, tỷ lệ chuyển hóa ý tưởng thành hợp đồng, thời gian xử lý hồ sơ đầu tư… Những chỉ số này là cơ sở để xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá mang tính hệ thống, phục vụ điều chỉnh chính sách và nguồn lực kịp thời.
Theo Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh, đơn vị đầu mối triển khai khung huấn luyện, trong thời gian tới, các khóa học sẽ được tổ chức theo lộ trình đã xây dựng. Đồng thời, một cơ sở dữ liệu mở về chuyên gia, nhà đầu tư, cơ sở ươm tạo và các tổ chức hỗ trợ sẽ được phát triển, tạo điều kiện cho hệ sinh thái vận hành minh bạch, hiệu quả và đo lường được tác động thực tế.
Khung chương trình huấn luyện không chỉ dừng lại ở vai trò là sản phẩm của một nhiệm vụ nghiên cứu, mà được kỳ vọng trở thành “hệ điều hành” của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TP.HCM. Đây là nền tảng cho việc tích hợp nguồn lực công - tư, chia sẻ tri thức và tối ưu hóa đầu tư cho đổi mới sáng tạo, đúng như tinh thần của Chiến lược quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030.
